1958 senesinde Çankırı'yı vuran Sel

Çankırı,1958 senesinin mayıs ayında10 gün arayla  tarihinin en büyük sel vurgununa uğramış, şehir çamura bulanmış; yüzlerce ev yıkılmış, yüzlerce ev sular altında kalarak oturulamaz hale gelmiş, köprüler yıkılmış, yollar alt üst olmuş, bağlar bahçeler toprak ve kum yığınına dönüşmüştü.

16 Mayısta Çankırı’yı vuran ilk sel felaketini dönemin belediye başkanı Nurettin Ok, hatıralarında şöyle anlatıyordu:

Belediyede çalıştığım sırada Korgun Belediyesi'nden gelen bir telefon haberi ile Korgun deresinin taştığını ve çok büyük bir selin önüne ne gelirse sürükleyerek Çankırı'ya doğru yol aldığını öğrendim.

Derhal belediye zabıtası ile alarm durumunu ilan ettirerek, Jipe binerek Korgun istikametine doğru yola çıktım. Yol üzerinde o zaman şehir kulübü olarak kullanılan dere kenarındaki  küçük binaya uğrayarak büyük bir seylap olayını haber aldığımı ve süratle binayı boşaltmalarını duyurdum. Bazıları bu ikazımı hafife aldı ve “Yahu Reis Bey, sel gelir geçer biz binadayız bize ne zararı var” gibilerinden beyanda bulundular.

Jiple Karaköprü bahçelerine doğru giderken Dizdar Değirmeni'ne ulaşamadan korkunç bir taşkının arasında kaldım. Olay çok büyüktü. Daha önceleri bir iki metre genişliğindeki yatağında sessizce akan sular bütün dereyi 20-30 metre yüksekliğinde kahverengi bir seylap şeklinde önüne gelen ne varsa delicesine sürüklüyordu.

Çankırı adeta tarihinin en büyük felaketine maruz kalıyordu. Köprüleri yıkıyordu, ağaçları kökünden söküyordu ve hatta dere kenarında bulunan evleri zorluyor ve Çiçinin Mehmet Efendi'nin evini kökünden sökerek bacasından duman çıkan bir halde yüzdürüyor ve hastane köprüsüne çarptırarak yok ediyordu.

Derenin iki yanında ellişer metrelik genişliği çılgında akan sular kaplamıştı.  Belediyeye döndüm ve Ankara'da Cumhurbaşkanı'nı, Başbakanı, Bayındırlık Bakanını ve Devlet Su İşleri Genel MüdürüSüleyman Demirel'i aradım.

Demirel, “üzülmeyin Reis Bey Allah beterinden saklasın, daha beteri de olabilir” deyince bayağı öfkelendim.

“Beyefendi daha beteri olunca Çankırı bir havuz olur ve hepimiz burada boğuluruz.” Dedim.

Dere kenarında belediye olarak yaptırmış olduğumuz birçok tesis ve yapı maalesef bir saat içinde selin azgın suları içinde yıkılmış, harap olmuştu.

İkinci sel felaketi 24 Mayısta geldi ve dönemin DSİ Genel Müdürü Süleyman Demirel’in “daha beteri de olabilir” ikazı ne yazık ki gerçeğe dönüştü.

Nurettin Ok,yaşanan 2.sel felaketini şu sözlerle özetliyor:

Bütün Çankırı büyük bir üzüntü içerisinde ertesi günden (15 Mayıs ) itibaren yaraları sarmaya gayret gösterirken ve arada bir hafta geçmeden bu hafta çok daha beteri olan yeni ve büyük bir sel felaketi daha oldu.24 Mayıs 1958 günü beterin beteri yeni bir seylap olayı  ile can evimizden vurulduk.Bu defa mal kaybının yanı başında maalesef can kaybı da oldu.

• Sayın Nurettin Ok'la yaptığım görüşmede rahmetli Adnan Menderes'in Başbakan olarak Çankırı'ya hiç gelmediği bilgisini aldım. Tam da bu noktada,Ankara'nın burnunun dibinde Çankırı'nın yaşadığı sel felaketi sonrası bir başbakanın ziyarette bulunmamasını garipsediğimi söylemeden geçemeyeceğim.

26 Mayıs 1958 Tarihli Milliyet Gazetesinin Haberi:

Sel felaketi 7’si merkezde, 11’i Korgun Nahiyesinde olmak üzere 18 kişinin ölümüne 7 kişin de yaralanmasına sebep olmuştur. 300 evi tamamen, 200 evi de kısmen tahrip eden sellerin yaptığı zarar şimdilik 10 milyon lira olarak tahmin edilmektedir. Bu miktarın artacağı zannedilmektedir.

10 gün içinde uğradığı ikinci sel felaketinden sonra Çankırı’nın bazı semtleri harabe manzarası arz etmektedir. 12 metre kadar yükselen sular, biri 3 katlı olmak üzere 25 evi sürüklemiş ve bir moloz haline getirmiştir.

• Sellerin geliş istikametindeki Apsarı, Ildızım, Ağva, Çavuş, Paşaköy, Gündoğdu ve Handırı köylerinde insan kaybı olmamakla beraber mahsulün geniş ölçüde zarar gördüğü anlaşılmaktadır. Korgun nahiyesinde 500’e yakın koyun sellere kapılarak telef olmuştur. Şehrin merkezinin beşte üçü çamur deryası ve göl halindedir.
• Yağmur ve dolunun gündüz başlaması, sellerden bir saat evvel haber alınması ve 10 gün evvelki su baskını sırasında hasar gören yerlerin valilikçe tahliye ettirilmesi, can kaybının az olmasını sağlamıştır.
• Kavurucu bir sıcağın arkasından başlayan ve yarım metre yüksekliğini bulan doluyu sağanak halinde yağmur takip etmiş ve seller dalgalar halinde önüne gelen her şeyi yıkarak Çankırı’ya inmeye başlamıştır. Şehir merkezindeki tahta köprüyü yıkan seller, Şehir Kulübü önündeki beton köprünün menfezlerini de tıkayarak felaketin büyümesine sebep olmuştur. Halk felaketten 1 saat evvel haberdar edildiğinden; yüksek yerlere ve ağaçlara çıkarak canlarını kurtarabilmişlerdir.

• Cezaevinde bulunan 3’ü idamlık, ikisi cinayetten sanık 284 mahkûm tahliye edilerek camiye yerleştirilmişlerdir.
• Saat 19 sıralarında şehre girmeye başlayan seller sıra ile İstasyon Mahallesini, Yeni Mahallenin eteklerini basmış, Belediye Mezbahası ile Askeri fırın ve depoyu istila etmiştir. Depodaki 35 ton şeker ile 30 ton un harap olmuştur.

• Dördüncü Yurt içi Bölge kumandanlığı, verem ve frengi dispanserleri, Karataş ve Kurtuluş ilkokulları ile Çankırı Lisesi ve ortaokulun birinci katları, Jandarma merkez kumandanlığı ile mezbaha hap olmuş un fabrikası kullanılamaz hale gelmiştir. İki ahşap, 7 beton köprü yıkılmıştır. Stadyum tribünleri yarısına kadar sular altındadır. 13 dükkan ile, Valilik Konağı tahrip olmuş; vilayet konağının karşısındaki Hacı Fevzi Kut’a ait 3 katlı ev cephe değiştirmiştir.
• Bir çamur deryası ve göl halinde bulunan Çankırı’nın çoğu kerpiç olan evlerinin duvarlarını su erittiği için binalar bir iskelet halini almıştır. Atatürk Bulvarı ile Kastamonu Caddesi uğradığı hasarla güzelliğini kaybetmiştir. 
• Çankırıların bütün ümidi Reisicumhur Celal Bayar’ın ziyareti sırasında sarf ettiği “Bu felaket belki de Çankırı’ya bir saadet getirecektir.” Cümlesinde toplanmaktadır.
• Çankırı Merkezinde selden hayatını kaybeden 7 kişiden kimliği tespit edilenler: Tapu Müdürü Suphi Gencer,Şehir Kulübü bulaşıkçısı Emine,Ev kadını Münibe Kut,emekli polis Ağah Büyükdoluca.
• Zarar gören aileler arasında Piyade Atış Okulu Kumandanı Tuğgeneral Nuri Teoman’da bulunmaktadır. Nuri Teoman’ın eşi gözyaşları içinde:"Hiç bir şey, bir iğne dahi kurtaramadım. 30 senede dişimizden tırnağımızdan ayırarak vücuda getirdiğimiz yuvamız bir harabe halinde duruyor.” Demektedir. Bayan Teoman zararlarının 100 bin lira civarında olduğunu bildirmiştir.

Sel en büyük hasarı Korgun’da yaptı. Rahmetli dedem, ninem ve diğer büyüklerim 1958 senesinde yaşananlara “büyük afat” derler,dolu yağışında açıkta olan tüm hayvanların kurşun yemiş gibi yerlere serildiğini ve o gün yaşananların dehşet verici olduğunu anlatırlardı.Öyle ki; Korgun'da her yağmur yağdığında eğer yağışın şiddeti artıyorsa o günler akla gelir, sel korkusu yaşanırdı.

...

Cumhurbaşkanı Celal Bayar sel afetinin akabinde Çankırı’ya gelerek incelemelerde bulundu ve evleri yıkılan ya da oturulamaz hale geldiği için çadırlara alınan ve misafir edilen felaketzedelere “Çankırı’yı yeniden ihya” sözünü verdi. Bayar'ın "Burada yepyeni bir Çankırı doğacak, halkın selde uğradığı zarar karşılanacaktır." sözleri selzede Çankırılıları memnun etmeye yetti.

Çankırı’nın yeniden ihyasında önemli gayretler gösteren dönemin İmar ve İskân vekili Medeni Berk’i de rahmetle analım.

Yüce Rabbim memleketimizi her türlü felaketten korusun.