Cumhuriyet dönemi gazete dağıtıcılığı 1959 yılına kadar; gazete kuruluşlarının her birinin kendi imkânlarıyla ve kendi buldukları kişiler (müvezziler) aracılığıyla gazetelerini dağıttıkları örgütsüz dönemdir.
1959 sonrası ise, dağıtım şirketlerinin kurulduğu ve kitlesel dağıtımın gerçekleştiği örgütlü dönemdir. Ülkemizde ulaşım yollarının gelişmesine paralel (kara ve demir yolları) gazete dağıtımı da düzenli ve hızlı hale gelmiştir. Türkiye'de 1946'dan sonra başlayan çok partili dönemle birlikte kentleşme ve okuryazar sayısının artmaya başlaması da gazete satışlarını olumlu yönde etkilemiştir.
1950’li yılların sonuna doğru siyasal hayatın hareketlenmesi ile birlikte gazeteler sayıca çoğalmış ve "kitle basını" doğmuştur. Kitle basını ulusal dağıtımı zorunlu kılmıştır. Gazeteler dağıtım sorunlarını çözmek üzere bir araya gelmişler ve 4 Eylül 1959 yılında ilk ortaklaşa dağıtım şirketleri olan Gameda’yı kurmuşlardır.
Bu dönemde ilk kez çok çeşitli gazete Türkiye'nin birçok bölgesinde okuyucularına aynı gün içerisinde ulaşır duruma gelmiştir.
…
Çankırı’nın ilk gazete bayii Kenan Nergiz, bu yıl Ocak ayının 19’unda 90 yaşında rahmetli oldu.
Ezberciler’in kızı olan eşi Afife Hanımı 1999 yılında kaybeden Kenan Nergiz, Çankırı Halkiyatının son dönem temsilcilerinden Rıza Nergiz’in torunu idi. (Rıza Nergiz için ayrı bir başlık açacağız)
Çankırı'da Nergizlerin ilk ve tek bayii olduğu yıllarda radyo ve sinemanın yanı sıra, gazete ve dergilerde büyük ilgi görüyordu.
Saatli Maarif ve Ülkü Takvimi,Teksas, Tommiks, Zagor v.b yabancı çizgi romanlar,Tarkanve Karaoğlan gibi yerli çizgi romanlar, Cep foto romanları,fasiküller halinde yayınlanan ansiklopediler,özellikle Hayat, Ses ve Tarih dergileri Çankırı'da peynir ekmek gibi satılıyordu.
Ortaokul öğrencisi iken,Çankırı’nın ilk gazete bayii Nergizler’de ben de gazete müvezziliği yaptım.
Hani fırından taze çıkan ekmeğe dumanı üzerinde denir ya, gazeteler de neredeyse mürekkebi kurumadan gelir; balyalar açılarak karılan gazeteleri koltuğumuzun altına koyar, manşetlere hızlıca göz atarak seçtiğimiz başlıkları anons ederek; avazımızın çıktığı kadar:
"Gaste bugünün yazıyooo!" diye Çankırı cadde ve sokaklarında bağıra bağıra satardık.
Kenan Nergiz'in kardeşi Turhan abi, o dönemin bir numarası ve en renkli müvezzii idi.
Allah sağlık ve afiyetler versin Turhan amca şu an Çankırı'da hayatını sürdürüyor.
Onun bağırışı gök gürültüsü gibiydi ve sanırdınız ki dükkândaki tüm gazeteleri onun koltuğunun altında…
Rahmetli Kenan Nergiz'in büyük oğlu Ali Bey Albay emeklisi, "küçüğü babasıyla aynı adı taşıyan Kenan" ise Sedaş Akçakoca İşletmesi Başmühendisliğinden emekli.
- Baba , oğul Kenan Nergiz -
- Ankara'dan Çankırı'ya gazete taşıyan Land Rover Cip,Nergiz ve Ezberci ailesi -
- Kenan Nergiz, benim Çankırı Lisesinden sınıf arkadaşım. Çankırı’da baba evinde ikamet etmekte olan Kenan’ı konu ile ilgili aradım, sağolsun hem sayfadaki resimleri gönderdi, hem de babası hakkında şu bilgileri verdi:
Nergiz soyadını Kastamonu’nun Nergiz köyünden geldiğimiz için almışız.
Babam Kenan Nergiz’in asıl mesleği berberlikti. Babası Hüseyin Bey de Çankırı’nın eski berber esnafından.
İlk zamanlar, baba mesleği olan berberlikle beraber yürütmüş gazete satışını. Eski Çankırı valilerinden Cevat Çapanoğlu’nun berberliğini de yapmış.
Mülkiyeti bize ait olan Manifaturacılar caddesinde bulunan dükkân eskiden çarşının ve hatta Çankırı’nın merkeziydi.Çok hareketliydi,insan kaynardı bizim bayilik yaptığımız yıllarda.
Bizim gazete bayiinin üst yanında Toruşlar, alt yanında Kapusuzlar, köşede Necati Asım Uslu’nun Uslu Eczanesi vardı.
Karşımızda Bakkal Hasan, Erdoğan Tuhafiye, Sırmacılar ve Saray Ticaret bulunuyordu.
- 4 kuşak Nergizler bir arada -
Babam İlkokul mezunuydu. Ağır vasıta ehliyeti vardı.
İlk zamanlar trenle gelirmiş Çankırı’ya gazeteler…
Sonra dağıtım işini babam almış ve kendi arabası ile getirmeye başlamış.
60 lı yıllarda aldığı Land Rover cipiyle hergün Ankara Ulus Rüzgârlı sokaktan aldığı gazeteleri sabaha doğru Çankırı’ya getirerek, Çankırılıları gazetesiz bırakmamıştır.
İlk bayiliğe Hürriyet Gazetesinden gelen teklifle başlamışlar.
Çankırı Ana Gazete bayiliği için İstanbul’a gidilmiş ve sözleşme yapılmış.
O zaman iki dağıtım firması vardı: Hürdağıtım ve Gameda.
Her iki dağıtım şirketiyle de görüşülerek, bu şirketlerin dağıtım ağındaki gazeteler Çankırı’ya günlük gelmeye başlamış.
Babam Kenan Nergiz 1988 yılında emekliye ayrılarak ticari faaliyetine son vermiştir. Mülkiyeti bize ait olan gazete bayiliği yaptığımız dükkânımızda bu tarihten sonra satılmıştır.
Babam ava gitmeyi ve balık tutmayı severdi, çok güzel balık ağı örerdi.
Ailesini ve akrabalarını gazete dağıtımı için kullandığı cipiyle gezdirmeyi severdi.
Babam, fotoğrafa da meraklıydı.Fotoğraflarını kendi imkânlarıyla tabediyordu.
Eskiden yokluk yoksulluk varmış ama insanların giyimleri ne kadar düzgünmüş. Aile fotoğrafı çok güzel.Hele şu eskiden çalışanların koluna taktığı kolluklar çok hoş.Birde ilgmi çeken resmin tarihini kalıcı kılmak için fotoğrafa takvim koymuşlar.Çok akıllıca şimdi kendliğinden tarih atan fotoğraf makinalarını öngörmüşler o günlerden.13 okunuyor ama yıl ve ayı okunmuyor.