VII. Yasama Döneminde (1943-1946) 6 Milletvekilimiz vardı.
Akif Arıkan (Dumanlı Köyü), Ahmet Talat Onay (Çankırı Merkez),Mehmet Avni Doğan (Yozgat),Mehmet Behiç Erkin (İstanbul),Ahmet Atıf İnan (Aydın), Mustafa Abdülhalik Renda (Yanya)
…
TBMM VII. Yasa Döneminde Çankırı Milletvekili olarak Parlamentoya giren Behiç Erkin, Tokat'ın en eski ailelerinden Latifoğulları'ndandır. Babası İstanbul doğumlu Kaymakam Cemil Bey, annesi Nadire Hanımdır.
1876'da İstanbul’da doğan Behiç Bey,1898'de Harp Okulunu,1901'de Harp Akademisini bitirdi.1904'den sonra kurmay yüzbaşı olarak Selanik-İstanbul demiryolu muhafız kuvvetleri müfettişliği yaptı. 1910'da (Meşrutiyet Dönemi) aynı hatta yeni kurulmuş olan askeri komiserliğe atandı.1912 yılında Balkan Savaşı'nda Yunanlılara esir düştü. Kurtulduktan sonra Erkânı Harbiye'de görev aldı ve demiryollarının ordu hizmetinde çalıştırılmasını sağladı. Birinci Dünya Savaşı sırasında demiryolu kuruluşu ve işletmesi konusunda deneyimlerini aktardığı “Demiryolunun Askerlik Nazarından Tarihi, İstimali ve Teşkilatı”isimli kitabını yayınladı.
Behiç Bey İstanbul'un 16 Mart 1920'de itilaf devletlerince işgal edilmesinden sonra, İngilizler tarafından arandığı sırada Anadolu'ya geçti. Milli Kuvvetlere katılmak üzere 5 Temmuz 1920'de Ankara’ya ulaştığında Erkânıharp Miralay(Kurmay Albay) rütbesini taşıyordu Mustafa Kemal'in yönlendirmesiyle demiryollarının başına geçmeye karar verdi.
Behiç Bey 16 Temmuz 1920'de başladığı bu görevi başarıyla sürdürdü. Şirket demiryollarının çok üstünde ve en ileri ülkeler demiryolları seviyesinde bir demiryolu işletmeciliğini sağlayarak, ülkemizde modern demiryollarının ilk kurucusu oldu.
Kurtuluş savaşı sonrasında bir süre işbaşında kalan ve tam anlamıyla bir teşkilatçı ve devlet adamı olan Behiç Bey 14 Ocak 1926'da Bayındırlık Bakanlığı'na getirildi.
11 Kasım 1961 tarihinde İstanbul'da hayatını kaybeden Behiç Erkin, ilk Genel Müdürlük görevini aldığı İzmir-İstanbul-Ankara hatlarının birleştiği Eskişehir (Enveriye) istasyonundaki üçgende defnedilmesini vasiyet etmiştir.
Ölüm tarihinden bir süre sonra TCDD Genel Müdürlüğü tarafından yaptırılan anıt mezara nakledilerek vasiyeti yerine getirilmiştir.
Behiç Erkin Hakkında:
- Çanakkale Savaşı'nın lojistiğini gerçekleştiren bir kahramandır.
- İstiklal Madalyası sahibidir.
- TCDD'nin ilk Genel Müdürüdür.
- Demiryollarını hiç bir Türk işletemez diyen yabancılara ders vererek ileri ülkeler seviyesinde işletmeciliğini sağlamıştır.
- Kurtuluş Savaşı'ndan sonra demiryollarını yabancı işletmelere geri vermek isteyenlere karşı gelerek, millileştirilmesini sağlamıştır.
- Demiryollarının işletme lisanını ve İstanbul Teknik Üniversitesinin derslerini Türkçeleştirmiştir.
- Türkiye Cumhuriyetinde ilk defa özerkleştirmeyi getirmiş ve İTÜ'nün özerkliğini sağlamıştır.
- Türkiye Cumhuriyetinde ilk kamu müzesinin (Demiryolları müzesi) kurucusudur.
- Türkiye Cumhuriyetinde ilk Demiryolları Mektebinin kurucusudur.
- Emekli Sandığının kurucusudur.
- Milli İstihbarat Teşkilatımızın fikir babası ve Atatürk'le beraber 13 kurucusundan biridir.
- Osmanlı İmparatorluğu'nda Demiryolları üzerine Türkçe bir eser yazan ilk ve tek Müslüman Türk'tür.
- TBMM'nin ilk milletvekillerinden ve ilk Bayındırlık Bakanlarındandır.
- 1918 senesinde Azerbaycan'ın ilk düzenli ordusunu kurmakla görevlendirilmiş, Gence'ye giderek Azerbaycan Jandarma Teşkilatını kurmuştur.
- Fransa'da Büyükelçiliği döneminde Nazi Almanya’sı ve ortağı Fransa'nın Yahudi soykırımından 20 bin “Türk Vatandaşı Yahudi’yi” kurtarmıştır.(Nazilerin isteği üzerine Paris Büyükelçiliğinden İsmet İnönü tarafından geri alınmıştır)
- Budapeşte ve Paris Elçiliği görevlerinde bulunmuştur.
- Hakkında Torunu Emir Kıvırcık tarafından kaleme alınan BÜYÜKELÇİ ve CEPHEYE GİDEN YOL adlı 2 kitap yayınlanmıştır.
Ayıca "Hatıratı" Türk Tarih Kurumunca yayınlanmıştır.
…
- 1933 yılında Cumhuriyetin 10. yılı kutlamaları için "Onuncu Yıl Marşı" yazılırken, Atatürk; tek bir dizeye müdahale ederek "yurdun her bir tepesinde dumanlar tütüyor" dizesi yerine "demir ağlarla ördük, anayurdu dört baştan" dizesini yazdırmış ve Behiç Bey'e hitaben:
Sizin emeğiniz bu şekilde daha iyi dile getiriliyor" demiştir.
Demiryolları ile ilgili anılarından birini şöyle anlatır Behiç Erkin:
“Demiryolu Umum Müdürü olduğum gün Ankara'dan trene bindim. Katar yanlış dizilmişti. Yük vagonları arkaya yolcu vagonları öne konulmuştu.
Eskişehir'e gidince ilgililere yük vagonlarının bundan böyle öne konulmasını emrettim.
Sekiz yıllık umum müdürlüğüm sırasında bir tek kaza olmadı, bir tek yolcunun bile burnu kanamadı.
Yalan söylemeyeyim. Yalnız bir tek yolcunun burnu kanadı. Haydarpaşa'da yolculardan biri burnunu rafa çarpmıştı da... “
(Hayat Mecmuası - 19 Ocak 1961 Sayı: 4)
Behiç Ertürk Türk Tarih Kurumu’na bıraktığı 900 defterden oluşan hatıratının yayını için kuruma o dönemin parasıyla 10 bin lira para bırakmış. Ancak, aradan yıllar geçmiş kitap yayınlanmamış.
Torun Emir Kıvırcık dedesinin hatıratı için 2003 yılında Tarih Kurumu’nun kapısını çaldığında aldığı cevap, "Bu hatıratın tasnif edilmesi için hiç ödeneğimiz yok" olmuş.
Kıvırcık da bunun için gereken parayı kendisinin verebileceğini söyleyerek 2 bin YTL ödemiş.
Yani Behiç Erkin’in Hatıratının yayını için bıraktığı para yetmemiş, torunu da tekrar ödeme yapmak zorunda kalmış.
Çankırı hususunda bilmediğimiz ne kadar çok şey olduğunu yazılarınızdan anlıyoruz. Bir Demiryolcu olarak Behiç beyin Çankırı milletvekilliği yaptığınıda yazınızdan öğrendim.Teşekkürler.