Mantarlar hakkında bilinmesi gerekenler

MANTAR ZEHİRLENMELERİNE KARŞI ÖNERİLER

Genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında sıkça yaşanan mantar zehirlenmeleri hakkında toplumda yaygın olarak yanlış inanışlar mevcuttur. Mantar ve mantar zehirlenmeleri vakalarına dikkat çeken Çankırı Karatekin Üniversitesi Kızılırmak Meslek Yüksekokulu öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Ali Ece, doğada zehirli mantarları ayırt etmenin kolay olmadığını, bu sebeple iyi tanınmayan, bilinmeyen mantarların tüketilmemesi gerektiğini ifade etti. Ece, ‘İlkbaharda çıkan mantarlar yenebilir’, ‘Yüzeyi yapışkan olan mantarlar zehirlidir’ gibi toplumda yaygın olan inanışların gerçekleri yansıtmadığını, bu gibi inanışların mantar zehirlenmelerine yol açan unsurlar olduğunu belirtti.

Yrd. Doç. Dr. Ali Ece, konu ile ilgili şu açıklamalarda bulundu;

DOĞADAN TOPLANAN MANTARLAR HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKEN KISA BİLGİLER

Genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yağışlardan sonra havaların ısınmasıyla çayır ve orman alanlarında hemen her türden çok sayıda yabani mantarlara rastlamak mümkündür Mantar dünyanın her yerinde çok eskiden beri bilinir ve değişik amaçlarla doğadan toplanarak değerlendirilir. Bunlardan bazıları doğrudan doğruya insan beslenmesinde kullanılırken bazıları da ilaç sanayinde değerlendirilmektedir. Doğada yüzlerce yenilebilir mantar türünün bulunmasına karşılık çok azının kültürü ve ticari olarak üretimi yapılabilmektedir.

Ülkemiz ekolojik koşulları ve bitki örtüsü pek çok mantar türünün yetişmesi için son derece uygundur. Bu nedenle çevremizde pek çok mantar türünü görmek mümkündür.

Doğada bulunan ve mantar olarak dikkatimizi çekebilecek olan tür sayısı 2500 civarındadır. Ülkemizde ise 1500–2000 civarında mantar türünün doğal olarak yetiştiği bilinmektedir. Bunların %2–3 kadarı zehirlidir ve pek çoğunun görünüşü, tadı, kokusunun hoş olmaması, yetişme yerleri ve sindiriminin zor olması nedeniyle tüketime uygun değildir. Yenebilenleri de yaklaşık olarak %2–3 civarındadır.

Gelişme dönemlerinde bu mantarların bilinçsizce toplanarak yenmesi ile oluşan zehirlenme olayları hemen hemen her yıl görülmektedir. Bu zehirlenmelerin bazıları ucuz atlatılırken, bir çoğu da ölümlere yol açmaktadır.

MANTARLAR VE SAĞLIĞIMIZ

Mantarların bünyesinde az miktarda şeker ve yağ bulunduğundan iyi bir diyet besinidir.100 g taze mantar yenildiği zaman ancak 20-40 kalori alınmaktadır.

Protein miktarı 100gr mantarda ortalama 3-8gr dır. Bu proteinlerin %70’i hazmedilebilir niteliktedir.

Mantarlardan alınan proteinler vücutta depolanmaz, günlük harcanır.

Ayrıca mantarlardaki proteinlerde insanların beslenmesi için gerekli tüm aminoasitler bulunmaktadır.

MANTARLAR HAKKINDA YANLIŞ BİLİNENLER

Bir mantarın zehirli ya da zehirsiz olduğuna doğada karar vermek için geliştirilmiş bir YÖNTEM yoktur . Tek çare her mantarı tek tek tanımaktır. Fakat halk arasında gerçekle ilgisi olmayan birtakım yaygın fikirler vardır ki, insanı kolayca yanıltıp zehirli bir mantarın yenmesine neden olabilir. Mantarlar hakkında, halk arasında yayılmış bu yanlış düşünce ve inanışlar nedeniyle ciddi sonuçlar doğuran zehirlenmeler her yıl tekrarlamaktadır.

İNSANLARIN ZEHİRLENMELERİNE YOL AÇAN YANLIŞ İNANIŞLAR VE DOĞRULARI

“Canlı odunda gelişen mantarlar zehirsiz, ölü odundakiler zehirlidir.”

Böyle bir kural yoktur. Odun üzerinde hem zehirli hem de zehirsiz mantarlar rahatça gelişebilmektedir.

“Kolayca soyulabilen, pişirilirken gümüş kaşığı karartmayan, çayırlıkta yetişen mantarlar zehirsizdir.”

Bu inanış doğru değildir. Zehirli mantarlar içinde bu özellikte mantarlar vardır.

“İlkbaharda çıkan mantarlar yenebilir.”

Kesinlikle yanlış bir inanıştır. İlkbaharda yetişen ve çok zehirli olan mantar türleri vardır.

“Tuzlu ve sirkeli su ile yıkanırsa mantarın zehiri gider.”

Zehirli bir mantar türü herhangi bir işlem ile hiçbir zaman yenebilir hale getirilemez. Özellikle amatoksin içeren mantarların yapısı hiçbir işlem altında bozulmaz ve zehirleyici etkilerini yitirmezler.

“Böcek vs. hayvanların yediği mantarlar zehirsizdir.”

Pek doğru değildir. Böcek gibi canlılar ile insanların biyolojisi farklı olduğu için, insanı öldüren bir mantar böceklere veya diğer hayvanlara bir şey yapmayabilir.

“Yüzeyi yapışkan olan mantarlar zehirlidir.”

Böyle bir genelleme yapılamaz. Örneğin Çam Kabara Mantarı ve en iyi yemeklik mantarlardan Çörek Mantarı gibi mantarların şapkası yapışkandır.

MANTAR ZEHİRLENMELERİ VE NEDENLERİ

Mantar zehirlenmelerinin ve hatta ölümlerinin başlıca nedenleri şöyle sıralanabilir.

Halkımızın yenilebilen ve zehirli mantarlar hakkında bilgilerinin olmaması.

Kırsal kesimlerin hastanelere uzaklığı yada araç bulunamaması gibi nedenlerle zaman kaybedilmesi.

Mantardan zehirlenenlerin yada yakınlarının hekime gerekli bilgi vermemesi.

Tahlil laboratuarlarının hastanın midesinden çıkan sporların veya mantar parçacığının hangi mantara ait olduğunu teşhis edecek yeterlilikte olmaması, dolayısıyla mantarın türü ve zehirlerinin bilinmemesi tedavide sorun oluşturmaktadır. Zehirlenmeye neden olan mantarın türünün bilinmesi tedaviyi kolaylaştırır.

BİLMEDİĞİNİZ MANTARI YEMEYİNİZ!

Zehirli mantarları kolayca tanımak için pratik ayrım noktaları yoktur. Bu nedenle iyi tanınmayan, yabani, bilinmeyen mantarların yenmemesi gerekir. Ayrıca her yıl mantar toplanıp tüketilen ve bölgesel olarak tanınan mantar türünden başka, farklı bölgelerden mantar toplayarak tüketmeyiniz.

Mantar zehirlenmelerinde ilk ortaya çıkabilecek genel belirtiler

· Şiddetli karın ağrısı,

· Bulantı,

· Kusma,

· Şiddetli derece susama,

· Vücutta soğuma veya morarma,

· İshal,

Günlük beslenme alışkanlıklarınız içerisinde mantar tüketimini arttırınız, ancak KÜLTÜR MANTARI tüketerek bunu yapınız.