2025 Nobel Fizik Ödülü, kuantum davranışlarını elektrik devresinde gözlemlemeyi başaran Amerikalı bilim insanları John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis’in oldu.
2025 Nobel Fizik Ödülü’nün sahipleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde düzenlenen basın toplantısı ile duyuruldu. Basın toplantısında ödülün sahiplerini açıklayan İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi Genel Sekreteri Hans Ellegren, "Kraliyet Bilimler Akademisi, bugün 2025 Nobel Fizik Ödülü’nün Kaliforniya Berkeley Üniversitesi’nden John Clarke, Yale Üniversitesi ve Kaliforniya Santa Barbara Üniversitesi’nden Michel H. Devoret ve Kaliforniya Santa Barbara Üniversitesi’nden John. M. Martinis’e verilmesine karar vermiştir. Ödül, bir elektrik devresinde makroskopik kuantum tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfi dolayısıyla verilmiştir" dedi.
Bu yılki Nobel Fizik Ödülü’nün kuantum mekaniği ile yeni bir ölçekte karşılaşılması ile ilgili olduğunu vurgulayan Nobel Fizik Ödülü Komitesi Başkanı Olle Eriksson ise keşfe dair açıklamasında, "Bu yıl kuantum mekaniğinin keşfinin ve Werner von Heisenberg’in öncü çalışmasının yayımlanmasının 100. yıl dönümünü kutluyoruz. Bu atomlardan ve elektronlardan oluşan mikrokosmosa ait bir teoridir ve bugün kullanılan hiçbir ileri teknoloji kuantum mekaniği ve kuantum fiziğine dayanmadan var olamaz ve bunlara cep telefonları, bilgisayarlar, kameralar ya da dünyamızı birbirine bağlayan fiber optik kablolar da dahildir. Kuantum mekaniği, birkaç temel sütun üzerine kuruludur ve bunların en önemlileri, enerji kuantizasyonu ve kuantum tünelleme olgusudur" diye konuştu.
Erikkson, "Bu yılın Nobel Fizik Ödülü sahipleri, kuantum mekaniğinin etkilerinin sadece mikrokosmosla sınırlı kalmadığını ve makroskopik nesnelerde de gözlemlenebileceğini göstermişlerdir" dedi.
Ödüle ilişkin yayımlanan açıklamada ise Amerikalı bilim insanlarının çipler üzerindeki deneylerinin kuantum fiziğinin işleyişini gözler önüne serdiği ifade edilerek, "Fiziğin temel sorularından biri, kuantum mekanik etkilerinin gözlemlenebileceği en büyük sistem boyutunun ne olduğudur. Bu yılın Nobel Fizik Ödülü sahipleri de elle tutulabilecek bir elektrik devresi üzerinde yaptıkları deneylerde, hem kuantum tünelleme olgusunu hem de kuantize enerji seviyelerini ortaya koymuşlardır" denildi. Asırlık kuantum mekaniğinin halen sürprizler sunmaya devam ettiği vurgulanan açıklamada, keşfin gelecek nesil için kuantum teknolojilerinin geliştirilmesi için yeni fırsatlar sunduğuna dikkat çekildi.
Bu yılki ödülün sahiplerinden 1942, Cambridge (İngiltere) doğumlu John Clarke, Kaliforniya Berkeley Üniversitesi’nde, 1953 Paris (Fransa) doğumlu Michel H. Devoret, Yale Üniversitesi ve Kaliforniya Santa Barbara Üniversitesi’nde, 1958 doğumlu John M. Martinis ise Kaliforniya Santa Barbara Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdürüyor.
Nobel Fizik Ödülü, geçtiğimiz yıl, yapay sinir ağları ile makine öğrenimi sağlayan çalışmaları nedeniyle ABD’li John Hopfield ve Kanadalı Geoffrey Hinton’a verilmişti.
Nobel Ödülleri, İsveçli Alfred Nobel’in "servetinin önceki yıl insanlığa en büyük faydayı sağlayanlara ödüller vermek için kullanılmasını" talep ettiği vasiyeti üzerine oluşturulmuştu.
9 Haziran 1900’de kurulan Nobel Vakfı’nın insanlığa hizmette bulunanlara verdiği ödüller, fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp kategorilerinde en başarılı bulunan kişi ve kuruluşlara takdim ediliyor. Bunlara ek olarak, 1968’de 300. yılını kutlayan İsveç Merkez Bankası’nın Nobel Vakfı’na yaptığı bağışla kurulan Nobel Ekonomi Ödülü de ekonomi dalında en başarılı bulunan sahiplerine teslim ediliyor.
Bu hafta açıklanacak diğer nobel ödülleri ise şöyle:
Kimya Ödülü Çarşamba günü, Edebiyat Ödülü Perşembe günü, Barış Ödülü’nün ise Cuma günü açıklanması bekleniyor.
İlk kez 1969’da verilen ve Alfred Nobel’in vasiyetinde yer alan beş orijinal ödülden biri olmayan Nobel Ekonomi Ödülü’nün sahibinin ise 13 Ekim’de duyurulması bekleniyor.
